سود پنهان فیلترینگ چقدر است که مانع از فروپاشی‌اش می‌شود؟!

فیلترینگ در ایران به یکی از سیاست‌های جدی و جنجالی تبدیل شده است که تأثیرات منفی آن بر زندگی روزمره مردم، کسب‌وکار‌ها و اپراتور‌های اینترنتی به وضوح قابل مشاهده است. جدیدترین اظهارات بیژن عباسی آرند، مدیرعامل ایرانسل، درباره خسارت ۲۰ هزار میلیارد تومانی فیلترینگ این شرکت از سال ۱۴۰۱ تاکنون، تنها یک نمونه از وضعیت وخیم ایجاد شده در کشور به دلیل اعمال این محدودیت است.

فیلترینگ که به عنوان یک سیاست محدودکننده به کار گرفته می‌شود، نه تنها بر کیفیت خدمات اینترنت تأثیر گذاشته، بلکه بر پایه تحلیل‌ها و گزارش‌ها، به طور مستقیم بر درآمد اپراتور‌های تلفن همراه آسیب رسانده است. وضعیتی که به تاکید مدیرعامل ایرانسل، به زیان ۲۰ همتی این اپراتور منجر شده است. این روند به وضوح نشان‌دهنده این است که فیلترینگ نه‌تنهاکیفیت خدمات را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه از لحاظ اقتصادی نیز به ضرر کسانی است که وظیفه ارائه خدمات اینترنت را بر عهده دارند.

این در حالی است که به گفته ستار هاشمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات، استفاده از فیلترشکن‌ها موجب ایجاد اختلال در شبکه و افت کیفیت و سرعت اینترنت هم شده است. این اظهارات تأکید بر این حقیقت است که فیلترینگ نه تنها بر کاربران تأثیر منفی دارد، بلکه بر ساختار کلی شبکه نیز فشار می‌آورد و موجب اختلال در آن می‌شود.

آن گونه برخی کارشناسان گفته‌اند، از دیگر اشکالات استفاده از فیلترشکن‌ها این است که به رغم به کارگیری فیبر نوری در بخش‌های وسیعی از شبکه، بخش عمده این ظرفیت تازه ایجاد شده، به اشغال ترافیک ناشی از فیلترشکن‌ها در آید و به این ترتیب، با وجود توسعه شبکه، کاربران همچنان کیفیت مطلوبی از اینترنت را تجربه نکنند و نارضایتی در جامعه افزایش بیابد.

علاوه بر این، استفاده مداوم از فیلترشکن‌ها تنها موجب بروز مشکلات فنی در شبکه و زیرساخت نیست، بلکه بر سلامت روان کاربران و همچنین دستگاه‌های کاربران نیز تأثیر منفی می‌گذارد. تاثیراتی از جمله داغ شدن گوشی‌های تلفن همراه و کاهش عمر باتری آنها که در نهایت موجب تحمیل هزینه‌ای مضاعف بر دوش کاربران می‌شود؛ یکی از چالش‌های پرشماری که کاربران در نتیجه اعمال فیلترینگ با آن مواجه هستند.

از چالش‌های دیگر، مشکلات ناشی از محدودیت‌های دسترسی به برخی خدمات است. کاربران ایرانی به دلیل محدودیت‌های اعمال شده بر روی آی‌پی ایران یا همان ایران اکسس، مجبورند برای استفاده از برخی خدمات مانند اتصال به درگاه‌های پرداخت بانکی، به طور مکرر فیلترشکن‌های خود را قطع و وصل کنند؛ فرایندی که نه تنها وقت‌گیر است و مدت زمان زیادی از ساعات شبانه روز و در نهایت ماه و سال کاربران را تلف می‌کند، که به وضوح به اعصاب و روان مردم آسیب می‌زند و بر کیفیت زندگی آنها تأثیر منفی می‌گذارد.

حال با توجه به شواهد و اظهارات مقامات و کارشناسان، می‌توان نتیجه گرفت که فیلترینگ نه تنها به مردم آسیب می‌زند، که برای اپراتور‌ها نیز زیانبار است. بدین ترتیب ظاهراً تنها گروه‌هایی که ممکن است از این وضعیت خوشحال باشند، فروشندگان فیلترشکن و برخی از مسئولان تندرو هستند که به نظر می‌رسد کمترین توجهی به زیان بار بودن این وضعیت ندارند.

شرایطی که همان گونه که رئیس جمهور نیز بار‌ها و بار‌ها تاکید کرده، واضح است نیاز به تغییر و بازنگری دارد، اما از شواهد و قرائن این گونه به نظر نمی‌رسد که بازنگری این سیاست اشتباه به خوبی در دست پیگیری باشد، شاید از این رو که سود پنهان آن بسیار زیاد است؛ آنقدر زیاد که مانع از فروپاشی این اقدام خسارت بار شده و بقای آن را تضمین کرده است.

وضعیتی که شاید اگر باقی اپراتور‌ها و حتی دیگر نقش آفرینان عرصه کسب و کار‌های آنلاین و اقتصاد دیجیتال هم از زیان متحمل شده در نتیجه این فیلترینگ سخن بگویند و حتی نهاد‌های متولی سلامت مردم هم در این مسیر ایشان را همراهی کنند، تغییرش ممکن‌تر خواهد شد و روند بازنگری و پایان دادن به این اوضاع زیان بار برای مردم و اپراتورها، اولویت بالاتری خواهد یافت و شتاب خواهد گرفت.