چند نفر از دریافت یارانه انصراف دادند؟/زمان ثبت‌نام جاماندگان

نخستین بار در آذر ماه ۱۳۸۹ بود که دولت دهم طرح تازه‌ای را در تاریخ اقتصادی ایران به اجرا درآورد طرح هدفمندی یارانه‌ها با هدف حذف قدم به قدم یارانه از حامل‌های سوختی، هزینه‌ آب و برق و مواد غذایی به میدان آمد و کار خود را آغاز کرد تا بخشی از یارانه‌های پنهان به مردم پرداخت می‌شود و با این کار میزان رفاه در کشور گسترش یابد و حمایتی از افراد کم درآمد و آن‌هایی که با مشکلات معیشتی دست و پنجه نرم می‌کنند باشد.

در مرحله‌ اول هدفمندی یارانه‌ها ۲۰ میلیون خانوار معادل ۶۸ میلیون و ۴۲۸ هزار و ۷۵۷ نفر یارانه‌ ۴۵۵۰۰ تومانی را دریافت کردند در آن زمان ارزش هر دلار هزار تومان بود و مواد غذایی و اقلام مصرفی هم بر همین اساس قیمت پایین تری داشتند برای مثال در سال ۸۹ قیمت هر کیلو برنج ایرانی ۳ هزار تومان، گوشت قرمز ۱۷ هزار تومان، سیب زمینی ۶۰۰ تومان، پیاز ۵۰۰ تومان، مرغ ۳ هزار تومان، ماست پاستوریزه هزار تومان، هر شانه تخم مرغ ۴ هزار تومان، عدس ۲ هزار تومان، لوبیا ۳ هزار تومان بود.

در سال ۸۹ و همزمان با اجرای مرحله‌ اول هدفمندی یارانه‌ها طبق اعلام مرکز آمار جمعیت ایران حدود ۷۴.۵ میلیون نفر بوده است که از این تعداد ۶۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر برای دریافت یارانه ثبت‌نام کرده بودند. نگاهی به این آمار و یک حساب و سرانگشتی نشان می‌دهد که ۱۵ درصد از جمعیت ایران در مرحله‌ی اول از دریافت یارانه صرف نظر کرده بودند.

مرحله‌ دوم هدفمندی یارانه‌ها از فروردین ماه ۱۳۹۳ با انصراف ۳ درصد مردم یعنی حدود ۲.۵ میلیون نفر و ثبت نام ۲۲ میلیون خانوار و حدود ۷۳ میلیون نفر آغاز شد در مرحله‌ی دوم تغییری در مبلغ یارانه‌ها صورت نگرفت و همان ۴۵۵۰۰ تومان به حساب سرپرستان خانوار واریز شد.

در فاز دوم هدفمندسازی یارانه‌ها و در دولت یازدهم آمار ضد و نقیضی از جمعیتی که برای دریافت یارانه ثبت نام کرده بودند و یا انصراف داده بودند منتشر شد که در نهایت مشخص شد که یارانه به حساب برخی از ایرانیان ساکن خارج کشور و افرادی که فوت شده‌اند هم واریز می‌شود و همین امر باعث بالا رفتن تعداد یارانه بگیران و ارائه آمار‌هایی مختلف از انصراف دهنگان و یارانه بگیران می‌شد.

در زمان مرحله‌ دوم هدفمندی یارانه‌ها ارزش هر دلار ۳ هزار تومان بود و قیمت مواد غذایی و سبد هزینه‌ای خانوار با افزایش نه چندان قابل توجهی نسبت به سال ۱۳۸۹ و زمانی که مرحله‌ی اول هدفمندی یارانه‌ها انجام شد بود برای مثال قیمت هر کیلو برنج ایرانی ۷ هزار تومان، گوشت قرمز ۳۲ هزار تومان، گوشت مرغ ۶ هزار تومان، تخم مرغ ۹۵۰۰ تومان، ماست پاستوریزه ۳ هزار تومان، شیر ۲۵۰۰ تومان، عدس ۵ هزار تومان، لوبیا ۸۵۰۰ تومان، سیب زمینی ۱۷۰۰ تومان و پیاز ۱۴۰۰ تومان بود.

با وجود این‌که در مرحله‌ دوم هدفمندی یارانه‌ها قرار بر این نبود تا همه‌ دهک‌های جامعه یارانه دریافت کنند و صحبت‌هایی از حذف برخی‌ها شده بود دولت وقت این کار را بر عهده‌ خود مردم گذاشت تا آن‌هایی که با توجه به وضعیت معیشتی خود به یارانه احتیاج دارند و ثبت نام کنند و آن‌هایی هم که وضع مالیشان به گونه‌ای است که به یارانه احتیاجی ندارند از دریافت یارانه انصراف دهند علت این کار کسری بودجه و عدم توانایی دولت برای پرداخت یارانه به جمعیتی ۷۰ میلیونی بود.

پس از گذشت روز‌ها و ما‌ه‌های بسیار تصمیم بر جمع آوری و ساماندهی اطلاعات درآمدی خانوار برای حذف یارانه‌ی افرادی که وضعیت مالی مساعدی دارند و به یارانه ۴۵ هزار تومانی احتیاجی ندارند شد که با بررسی‌های بسیار هزاران خانواده از جمع یارانه بگیران خط خوردند و عده‌ای هم با مراجعه به وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و با ارائه مدارک اعلام کردند که یارانه آن‌ها به اشتباه حذف شده است و باید یارانه بگیرند.

وقتی که آیین نامه تبصره ۱۴ قانون بودجه سال ۱۳۹۹ که شامل منابع و مصارف ۲۵۰ هزار میلیارد تومانی هدفمندی یارانه‌ها بود ابلاغ شد بر اساس ماده ۴ این آیین نامه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی موظف به شناسایی سه دهک درآمدی بالای جامعه بار دیگر از راه تکمیل بانک‌های اطلاعاتی مورد نیاز شد تا حذف پردرآمد‌ها از لیست یارانه بگیران آغاز شود. با این حال در سال اخیر حذف دهک‌های بالای درآمدی به دلیل نبود اطلاعات دقیق و قابل استناد با فراز و نشیب‌های بسیاری رو به رو بوده است و این کار آن‌طور که باید و شاید صورت نگرفته است.

در ابتدای خرداد هیات وزیران مصوب کرد که به همه کسانی که یارانه نمی‌گیرند فرصت داده شود که برای دریافت یارانه نقدی و معیشتی ثبت نام کنند بر اساس این طرح قرار بوده این فرصت ثبت‌نام فقط مختص یارانه نقدی ۴۵ هزار تومانی نباشد و متقاضیان برای دریافت یارانه معیشتی بنزین نیز ثبت درخواست کنند.

تیر ماه ۱۴۰۰ بود که خبر آغاز پیش ثبت نام جاماندگان یارانه دست به دست شد و جاماندگان برای تکمیل اطلاعات خود به سامانه اعلام شده مراجعه کردند، اما صفحه‌ای برای آن‌ها باز نشد پس از این اتفاق وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی طی اطلاعیه خبر ثبت نام جاماندگان یارانه را تکذیب کرد.

شهریور ماه بود که عبدالملکی وزیر تعاون کار و رفاه اجتماعی اعلام کرد که هنوز تصمیمی درباره یارانه و تغییر مبلغ آن گرفته نشده است او علت تاخیر در این موضوع را نبود طراحی‌های لازم برای انجام این کار اعلام کرد و گفت زمان بندی دقیقی از این موضوع قابل ارائه نیست. به اولین ماه پاییز که رسیدیم وزیر اعلام کرد بحث‌های زیادی درباره یارانه‌های نقدی در حال مطرح شدن است، اما باز هم هیچ تصمیم قطعی گرفته نشده است او همچنین از حذف ۳ دهک بالای درآمدی بر اساس قانون هدفمندی یارانه‌ها خبر داد، اما با وجود اقدامات دولت قبل به دلیل کامل نبودن بانک‌های اقتصادی هنوز اطلاعات کامل در دست وزارتخانه نیست و نمی‌توانیم فرایند حذف و اضافه را آغاز کنیم.

در آبان ماه و در پی ارسال لایحه حمایت از معیشت اقشار آسیب پذیر به مجلس و زمزمه‌های حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی صحبت از مبالغ جدیدی برای یارانه شد و برخی می‌گویند از همین آذر ماه به ۶۰ میلیون نفر از جمعیت کشور یارانه‌ی ۱۱۰ هزار تومانی داده خواهد شد.

چند ماه از صحبت‌های حذف یارانه دهک‌های بالای درآمدی و ثبت نام جاماندگان گذشته است با وجود پیگیری‌های صورت گرفته از وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی و رسیدن به آذر ماه هنوز برای یارانه‌ها تعیین تکلیف نشده است و انگار متولی برای این کار در این وزارتخانه تعیین نشده است.